TARKA -  A.H.M.Bodewes - Finse Saimaa meren - periode 02/06-12/10.


(Gevaren afstand  3.160 nM. Verste punt Kuopio.)

Naar aanleiding van een artikeltje in de Drietand over een tocht van de I.C.C.Y. naar het Finse Savonlinna, het besluit genomen om dit jaar naar Finland te zeilen, deel te nemen aan de aktiviteiten aldaar en daarna enige weken door te brengen op de Finse Saimaa meren. Het lijkt ons namelijk niet echt aantrekkelijk een paar duizend mijl te varen om slechts een paar dagen door te brengen in Savonlinna alleen.


Ik vertrek vanuit Drachten om op 6 juni mijn opstapper op te pikken in Lauwersoog. Vandaar gaat het via de eenieder bekende weg door het Kieler Kanaal naar Klintholm en Kalmar naar Stockholm.Hier bekijken we natuurlijk de Vasa. Dit schip heeft, zoals bekend, enige honderden jaren totaal vergeten op de bodem van de haven gelegen, nadat het tijdens haar eerste vaart was gezonken. Men heeft het schip voor een zeer groot deel in originele toestand boven water gehaald,gekonserveerd en  in een nieuw museum geplaatst.
Een bezoek aan dit museum is zéker de moeite waard.
De ligplaats in Helsinki dicht bij het museum, het is reeds door andere Kustzeilers opgemerkt, is buitengewoon onrustig en kostbaar.
Zeker rustiger is het lig-plaats te kiezen aan de noordzijde van het eiland bij een andere kleinere jachthaven. Overigens is de vaart door de scherenkust zéér aantrekkelijk.
Van Helsinki zeilen we met een mooie lopende wind naar Finland en meren ‘s nachts af te Utö.Daarna genieten we uitgebreid van het varen in de Finse scheren. Een gran-dioos gebied met ontelbare ankerplaatsen en kleine haventjes op de vele eilanden.
Het is voor ons als Nederlanders even wennen aan de gebruikte schaal op de uitstekende Finse kaarten, doch ik heb nog nimmer een betere betonning gezien dan hier. Ook om zeer kleine haventjes of ankerplaatsjes in te zeilen zijn er veelal geleidebakens of lichten. De betonning is kortom zéér uitgebreid en werkelijk uitstekend te noemen. Wel is het even wennen dat de cardinale tonnen, behalve die op open zee, niet zijn voorzien van toptekens. Een goede kijker is dus vereist om de kleuren van de cardinale tonnen tijdig te zien. Wij waren in elk geval zeer enthousiast over dit gebied. En natuurlijk, een heerlijk rustig gebied. Overvolle jachthavens kent men hier niet. Het voert te ver om alle havens en ankerplaatsen te noemen die we hebben bezocht. Geïnteresseerden kunnen te allen tijde bij mij aan de bel trekken.

Op 28 juni lopen we Helsinki binnen en meren af bij de honderdjarige H.S.K. jachtclub. Gezien het aantal gereserveerde plaatsen voor de deelnemers heb ik op dat moment nog de ilusie dat de groep gelukkig niet al te groot is. De HSK ligt op een schiereiland een paar kilometers van de stad verwijderd. Het voordeel is echter dat men hier heerlijk rustig ligt, geen last van rondvaartboten of van het autoverkeer.Het openbaar vervoer in Helsinki is echter uitstekend. Overigens gingen wij veelal op onze vouwfietsjes naar het centrum. Het is een  stad met een mooi centrum met o.a. als bezienswaardigheden de grote Lutherse kathedraal op een heuvel gebouwd. 
De Russisch Orthodoxe kerk met zijn prachtige iconostase en zijn speciale sfeer , is een bezoek zeker waard. De rotskerk is ontstaan doordat men middels dynamiet een grote ruimte heeft geblazen in een enorm rotsblok. De zo ontstane opening werd afgedekt met een betonnen koepel waarin smalle raampartijen. De binnenzijde van de koepel werd van dunne lagen koper voorzien. De boor-gaten voor het plaatsen van de dynamietstaven zijn overal nog duidelijk te herkennen. De kerk trekt grote busladingen toeristen uit alle delen van de wereld, doch is zeer bijzonder en fraai.Verder natuurlijk het mo-nument voor Sibelius.Een prachtige roestvrijstalen buste van de componist en een kompositie van roest-vrijstalen orgelpijpen welke met lasbranders zijn bewerkt om grillige openingen in de pijpen te smelten. Het e.e.a. geeft een spektakulier beeld.In het centrum van de stad zijn vlakbij de gezellige haven de oude verkoophallen te bewonderen. Hierin een verzameling kleine verkoopnissen waarin de meest uiteenlopende proviand wordt verkocht. De hallen stammen uit het einde der vorige eeuw. Het dak van staalkonstruktie is nog kompleet geklonken. Naast dat alles is er nog een fraaie dierentuin, een openlucht museum etc. Ook zijn er leuke fietstochten te maken.In Helsinki moet mijn marifoon worden gerepareerd. Ik verbaasde mij er in Lauwersoog al over dat de sluismeester niet antwoordde. Maar ja, dan denk je natuurlijk :”Die man heeft geen zin om jachtjes te antwoorden”.
Zondag 4 juli arriveerd mijn vrouw Ingrid met het vliegtuig en gaat mijn opstapper Klaas de volgende dag weer richting Nederland. Zij brengt de deelnemerslijst mee voor de ICCY tocht naar Savonlinna en tot mijn schrik zie ik dat er ruim zestig schepen aan deelnemen. Allemaal véél te massaal voor mij, maar enfin, we zijn er nu eenmaal aan begonnen.Tijdens ons verblijf in Helsinki worden nog de Europesche
kampioen-schappen in de Star verzeild.Het blijkt dat er een tweetal deelnemers uit Nederland bij zijn. Het eindresultaat maken we niet meer mee, want dan zijn wij al onderweg naar Savonlinna. In de ICCY groep met bestemming Savonlinna zijn een vijftal deelnemers uit Nederland, waaronder één motorboot. Daarnaast vele Duitsers, Denen, Zweden, een Brit en een deelnemer uit Estland.


Woensdag 7 juli vertrekt de hele vloot door de scherenkust naar het Fins/Russische kanaal waar we middels een achttal sluizen bijna tachtig meter omhoog worden gesluisd op het niveau van de meren.

Finland raakte in de laatste oorlog een flink stuk van zijn grondgebied kwijt aan Rusland. Het Saimaa kanaal met zijn sluizen begint vlak bij het huidige Vyborg. Een groot deel hiervan, inklusief vijf sluizen, is Russisch gebied. De overige drie zijn nog in Finse handen. 

Het voormalige éérste, uiteraard veel kleinere kanaal dateerd nog uit de tijd van de Grand Duchy van het Russische keizerrijk. Het werd geopend in 1856 en had toen 28 sluiskolken in de 58 kilometer lange passage. Later werd dit oude kanaal verbreed en nieuwe sluizen gebouwd. In 1963 echter heeft Finland een lease-overeenkomst gesloten met Rusland welke loopt tot 2013. Sindsdien kan men de Finse Saimaameren weer bereiken en bloeit de handel hier weer op.

Zoals gebruikelijk in Rusland zijn we, tot aan de eerste sluis, loodsplichtig als buitenlands schip. In de sluizen ervaren we dan ook het onaangename van zo’n grote groep deelnemers. Het is voordringen geblazen met veel onkunde bij diverse deelnemers. De organisatie blijkt niet in staat het e.e.a. in goede banen te leiden. Hoewel de mensen van de organiserende vereniging, de HSK, uitermate vriendelijk zijn, is er natuurlijk meer nodig dan alleen maar vriendelijkheid. En natuurlijk wat goede wil bij de deelnemers. Verder blijkt er helaas van de goede doelstelling der ICCY :”Verbroedering der volkeren”, niet veel terecht te komen. Onze oosterburen laten alvast door de eerstaankomende een komplete kade reserveren voor hun landgenoten. Niet echt plezierig en vriendelijk.

Lappeenranta bereidt ons als eerst aan te lopen plaats, een geweldige ontvangst voor op het stadhuis. Daarna gaat het verder over de fantastich mooie meren naar Savonlinna, het einddoel van de ICCY.
Savonlinna is beroemd om zijn operafestival. Het wordt gehouden in het Olavinlinna fort. De gehele binnenplaats van dit fort heeft men overdekt middels een degelijke zeilbespanning. Velen van de groep wonen hier “La Forza del Destino “ bij. We maken een tour naar Rauhalinna alwaar een  prachtig  ,houten, buitenhuis uit het begin van deze eeuw. Gebouwd als huwelijksgeschenk. Helaas hebben ze er echter slechts een paar jaar van mogen genieten. Tegenwoordig wordt het gebruikt als restaurant.Met een originele stoomboot gaan we o.a. naar het Retretti Art Centre. Door mensenhanden is er een gangenstelsel in de rotsen uitgehouwen met een totale oppervlakte van ruim 3000 m2.  Tentoongesteld  wordt er mo-derne kunst. Tevens dit jaar een expositie van de schilder Munck en Kuinji. De stoomboot brengt ons  op een avond naar een eilandje waar we  kunnen genieten van “Flamed salmon”. De zalm wordt niet zoals gebruikelijk gerookt, doch wordt op planken boven een deskundig vuurtje eigenlijk gegrilld. Het resultaat is een buitengewoon smakelijke zalm. Overigens staat er in genoemde stoomboot nog een originele com-pound stoommachine uit 1912. Met het bekende prachtige gepuf levert dit kleine machientje ruim 300 pk, geweldig. Het verblijf in Savonlinna wordt afgesloten met een galadiner, vele toespraken, kadotje’s en “Bal na”. De volgende dag worden de vlaggen van de deelnemede landen gestreken. Die van Nederland behoeft echter niet te worden gestreken want  die is ‘s nachts weggewaaid en ligt in het water. Op 17 juli vertrek-ken vrijwel alle deelnemers. De Nederlands vloot blijft nog een dag liggen. Wij kopen ter plaatse een kaart van de noordelijke Saimaa meren en vertrekken dan om dit deel verder te verkennen.Het lijkt mij weinig zinvol een uitgebreide beschrijving te geven van alle door ons bezochtte eilanden, plaatsen en anker-plaatsen. We zeilen door prachtige natuurgebieden, zien onderweg één der zeer zeldzame Saima zoet-waterzeehonden, de horsten van visarenden en ook de visarend zelf. Op Linnansari zien we beverdammen etc.We zeilen langzaam verder naar het noorden, passeren bij Varkaus weer een sluis die ons een kleine 10 meter omhoog brengt. Op de kaart zien we meren welke ruim 120 mtr boven zeeniveau liggen. Als noor-delijkste stad bereiken we Kuopio. Als we hier in de kuip van de omgeving genieten worden we aange-sproken door iemand die vraagd:”En wanneer bent U nou uit Nederland vertrokken ?”. Een Nederlands echtpaar op vakantie in Finland.  Als we al wandelend bij de sluis Konnus een mooi houten huis bewon-deren en vooral het uitzicht wat de mensen hebben, worden we binnengevraagd en kunnen we zien  hoe de mensen hier wonen. Net wanneer het anker er in ligt in een schilderachtige baai komt er een klein bootje aanvaren. Ik kijk nóg eens goed rond, doch overtuig me ervan dat ik écht niet midden in de visnetten lig. De opvarende van het visbootje vraagd of we problemen hebben. Hij is van  de brandweer, zodoende.
Enfin, we gaan anker op en meren met een achteranker uit en met de boeg aan zijn steigertje af om daarna gezamenlijk een fles wijn te nuttigen en wat te babbelen. ‘s Avonds kunnen we gebruik maken van zijn nieuw gebouwde sauna en nemen een afkoelende duik in het meer.Kortom, onze ervaringen van de Saimaa meren én de Finnen die wij gedurende de gehele reis hebben getroffen, zijn buitengewoon positief. Het is een prachtig zeilgebied met ontelbare eilandjes en ankerplaatsjes. Overal is water te verkrijgen en brand-stof. De bilge kan op vele plaatsen gratis worden geleegd en er zijn vele, eveneens gratis, stations om vuilwatertanks te legen. Het water is helder, de betonning kan werkelijk niet beter. Je vind er alle rust die je maar wenst. En; vrijwel iedereen spreekt er Engels en dat is maar goed ook, want het Fins is voor ons absoluut onbegrijpelijk.
Op 7 augustus meren we af in Imatra aan het begin van de rivier de Vuoksi. Het water van de Saimaa meren vloeit voor een belangrijk deel via de rivier de Vuoksi naar het grote Ladoga meer bij St.Peters-burg. Het Ladoga meer ligt dan nog op ongeveer vijf meter boven zeeniveau. In deze rivier zijn in 1928 enige waterkrachtcentrales geopend. Na de oorlog met Rusland zijn er hiervan nog twee in Finse handen. Ze leveren ongeveer 2 % van de benodigde elektrische energie.De doorbraak van de Saimaa meren naar het Ladoga meer ontstond zo’n 5000 jaar geleden.In een rapport van een Turkse geoloog uit 1650 staat vermeld dat het lawaai van het bulderende water zo groot was dat mensen er doof van werden en dat paar-den weigerden verder te trekken zelfs als ze met de zweep werden geslagen. Catharina de Grote bezocht de stroomversnellingen in 1772 en tsaar Nicholaas de eerste verklaarde de omgeving tot een beschermd natuurpark. Heden ten dage wordt in het toeristenseizoen een paar maal per dag de grote stuwdam voor een deel geopend. Het is een waarlijk zeer indrukwekkende ervaring de enorme hoeveelheid water zich bulderend een weg te zien zoeken door de nauwe rotsspleet naar de lager gelegen rivier.


En zowaar zien we tijdens ons vertrek uit Imatra het éérste buitenlandse zeiljacht, een Duitser. Hij was overigens net zo verbaast als wij. Het is een gebied waar je vrijwel geen buitenlanders tegenkomt, zélfs geen Finnen van buiten de Saimaa meren ! Ook zie je zeer weinig vrachtverkeer. Een paar Nederlandse schepen en natuurlijk regelmatig gigantische houtvlotten.

We vullen de dieseltank in Lauritsala vlak voor de ingang van het Saimaa kannaal en gaan dan weer via de acht sluizen naar beneden naar de Finse golf.
Halverwege uitklaren uit Finland, dan het Russische deel van het kanaal, loods aan boord nemen en verderop weer afzetten en daarna, stiekum, ankeren in Russische wateren.
Dan langs de kust naar Santio eiland waar we weer inklaren in Finland.Vandaar gaat het in een rustig tempo richting Helsinki.

Op de kaart zie ik een heel klein baaitje, Mäntlahti,  met een paar huisjes erbij getekend. De boeitjes worden akelig klein en het echolood geeft permanent alarm. Maar we kunnen Tarka met wat pijn en moeite aan de kop van een miniatuursteigertje vastmaken. Er liggen alleen maar roeiboten en visbootjes. Na wat plaatselijke verkenning worden we begroet door een luitenant kolonel die ons met opperste verbazing verteld dat, hoewel hij daar zijn hele leven al woont, hier nog nimmer een zeilboot heeft gezien. Eerlijk gezegd verbaasd me dat gezien de waterdiepte ook niet. Er woont daar zelfs nog een Nederlands echtpaar waar we kennis mee maken. Verder worden we natuurlijk weer uitgenodigd voor de sauna etc. Ook nemen we deel aan het jaarlijkse zomerfeest, kompleet met darts gooien, steltlopen en zingen. Er worden pannekoeken gebakken en worstjes tussen houtblokken geroosterd, kortom een hele belevenis en een erg gezellige boel.
We bezoeken de oude vestingplaats Hamina of Frederikshamn. Tegenover de stad Kotka zien we een ei-land op de kaart waar, zo te zien, een heel klein steigertje moet zijn. Het ligt hier zo rustig en we worden zo gastvrij en vriendelijk ontvangen, dat we daar een week blijven liggen. Uiteraard weer de gebruikelijke sauna. We eten zelfgevangen en geroosterde vis  bij de familie en maken lange wandelingen in het bos in de hoop één der vele elanden te zien.
In Loviisa liggen we ‘s nachts aan de steiger van het Svartholma fort. Allemaal weer restanten van de Zweedse verdedigingswerken . In de natuurhaven Byön liggen we op een achteranker met de boeg tegen de rotsen aan, enige dagen te genieten van de rust. In vrijwel alle natuurhavens zijn grillplaatsen gebouwd. Er hangt onder een afdak een bijl en een zaag. Er is aanmaakhout en oude kranten. De passanten maken er regelmatig gebruik van en; niemand die het meeneemt ! Kom daar hier in Nederland eens om !
Porvoo met zijn prachtige oude houten huizen langs de rivier. Kotka met zijn mooi watertuin en park.
Kortom, teveel om op te noemen. Op 4 september zijn we weer in Helsinki en mijn vrouw vliegt de vol-gende dag weer terug naar Nederland. Samen met de opstapper Marten ga ik de bekende weg weer terug. Talinn met zijn mooie oude binnenstad en; geen visum meer nodig voor de Baltische staten ! Dan 440’ naar de prachtige Hansestad Gdansk. Ook reeds bezocht tijdens mijn terugreis uit Rusland in ’96. Er zijn nu echter nog meer gebouwen gerestaureerd dan in ’96. Peenemünde, waar Werner von Braun zijn raket-proeven hield. De enorme zuurstoffabriek benodigd voor de raketbrandstof, werd tijdens de tweede wereldoorlog gebombardeerd. De alcohol werd gewonnen uit aardappelen. Voor één start had men 30 ton aardappelen nodig !  Peenemünde, jarenlang één grote kazerne en volledig afgesloten van de buitenwereld word nu omgebouwd tot een museumplaats. Stralsund, eveneens een oude Hansestad. Daarna door de Greifswalder Bodden naar het Kieler Kanaal, de Jade op, waar we in Wilhelmshaven verwaaid liggen. Overigens een buitengewoon ongezellige stad. Wangerooge, waar ik tijdens het binnenlopen met slecht weer nog net 10 cm.onder de kiel heb. Over het wad en bij Spiekeroog weer naar buiten, erg slecht als er een week lang een storm waaid. Norderney weer naar binnen, over het wad naar Delfzijl vanwege het slechte weer. In Groningen horen we op 8 oktober dat het Reitdiep is gestremd. Dan maar eerst de verjaar-dag van mijn vrouw vieren om op 12 oktober het schip weer af te meren in Drachten.
Per saldo een buitengewoon fijne tocht gehad. Finland met zijn Saimaa meren is een schitterend gebied en een lange tocht méér dan waard. Zoals gezegd, een betere betonning is m.i. niet mogelijk, wel bij de les blijven en afvlaggen welke ton of baken je hebt gehad om niet in de war te geraken. Vriendelijke mensen die Engels spreken. En beduidend goedkoper dan het dure Denemarken en Zweden. En zéker veel rustiger. De passage door het Fins/Russische kanaal is, met de juiste voorbereiding, heel goed te doen. Kortom; een absolute aanbeveler !

Geplaatst in jaarboek Ned.Ver.van Kustzeilers 2010.